Koza Altın’dan yeni “ÇED gerekli değildir” oyunu | “Turpun büyüğü” Balıkesir’de!

Özer AKDEMİR
[email protected]

“Turpun büyüğü” Balıkesir'de ortaya çıktı! Varlık Fonu bünyesinde bulunan, yani devlete ait olan Koza Altın İşletmeleri (Yeni Adı Türk Altın İşletmeleri) ÇED sürecinden kaçmak için 562,5 hektar (ha) ruhsat alanına sahip Karesi ilçesi Turplu köyü yakınlardaki altın madeni projesinin sadece 12.35 hektarını işletme alanı olarak gösterdi. 25 ha altındaki alanlar için yönetmelik gereği ÇED Gerekli Değildir kararı veriliyor. Tamamı orman arazisi içinde olan projenin hemen kuzeyinde de Limak Holding’in Karlık Altın madeni var.

Patlatmalı açık ocak madenciliği yapılacak

Balıkesir’in  Karesi  ilçesi Turplu köyü yakınında Koza Altın İşletmeleri tarafından yapılmak istenen patlatmalı altın madenciliği projesinin Proje tanıtım Dosyası (PTD) ÇED Genel Müdürlüğü sitesinde yayınlandı. PTD’na göre madenin ekonomik  ömrü  yaklaşık  24  ay  (2  yıl)  olarak  planlanırken,  toplam kazı miktarı 71.577 ton olacak. Toplam cevher miktarının 29.200 ton ve toplam pasa miktarı ise 42.377 ton olması beklenirken cevherin  altın ortalama  tenörü  0,83  g/t  olarak öngörülüyor. Biri beyaz yakalı 7’si mavi yakalı toplamda 8 kişinin çalışacağı madende yılda 4.900 kg ANFO ve 126 kg dinamit kullanılacak. 

Cevher Bergama Ovacık tesislerine taşınacak

PTD’na göre çıkarılacak cevher sahada belirlenen geçici cevher depolama alanında depolandıktan sonra, Koza Altın İşletmeleri A.Ş. bünyesinde yer alan Ovacık Altın Madeni’ne sevk edilecek. Projeye daha önce, 2017 yılında verilen ÇED Gerekli Değildir kararı alanda 5 yıl içinde faaleyete başlanılamadığı için yasa gereği geçersiz olmuş, bu durum firmaya 2022 yılında bakanlıkça bildirilmişti. Şirket, Ekim 2024 yılında Mitto Danışmanlık şirketi tarafından hazırlanan yeni proje tanıtım dosyası ile bir kez daha “ÇED Gerekli Değildir” kararı almak için başvuru yaptı.

Proje sahası köylerin ortasında

Balıkesir iline 19 km uzaklıkta bulunan proje alanı Kavakalanı Mahallesinin 4,68 km  kuzeybatısında,  Kadıköy  Mahallesinin  8,85  km  kuzeybatısında,  Patlak  Mahallesinin  6,73  km batısında,  Alidemirci  Mahallesinin  4,07  km  güneybatısında, Yaylacık  Mahallesinin  2,82  km kuzeydoğusunda ve  Turplu Mahallesinin 2,3 km güneyinde yer alıyor. Proje alanına en yakın yapı (ağıl) ise  540 m uzaklıkta ve Proje alanının  güneydoğusunda bulunuyor. Kadastro haritasına göre ÇED alanı içerisinde yer alan ünite alanları Orman arazisinde yer alırken Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından proje alanını 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında “Orman Alanı, Tarım Alanı, Su Yüzeyleri (Deniz – Baraj – Göl – Gölet – Akarsu)” fonksiyonlu alanlardan etkilenmekte olduğu belirtilerek projenin revize edilmesi talep edildi. 

Karanlık Dere mikro havzası etkilenebilir

Ayrıca DSİ 25.Bölge Müdürlüğü de ÇED alanının kuzeybatı sınırından, bir kısmı ÇED alanı içinde kalacak şekilde sürekli akışa sahip Karanlık Dere mikro havzasının bulunduğu belirtilerek Karanlık Dereye cephe olduğu güzergah boyunca, dere şev üst kotundan itibaren 50 metrelik bölümün derenin işletme bakım faaliyetlerinin yapılabilmesi amacıyla  planlama dışında bırakılması talep edildi. PTD’de projenin bu görüşler doğrultusunda revize edildiği ileri sürülüyor. Proje alanı ayrıca Manyas barajına 4,8km, Tattıpınar Alatepe Göletine 6,5 km, deliktaş Göletine 5,9 km ve Alidemirci Göletine ise 4,5 km uzaklıkta bulunuyor.

Koruma altında birçok tür var

PTD’deki flora – fauna verilerine göre proje sahasında; 149 cins, 178 tür, 21 alt tür ve 3 varyete tespit edilmiş. Proje sahasından endemik  olmayıp  tehlike  kategorisi  VU (Türü henüz tehdit altında olmasa da orta ve uzak dönemde tehdit altına girebilecek tür) olan 1  bitki  türü  (Cyclamen hederifolium Aiton) tespit  edilirken, ruhsat sahası ve yakın çevresinde yapıldığı ileri sürülen çalışmalar ve literatür bilgilerine göre alanda toplam 26 sürüngen türü tespit edilmiş. Bunlardan Avrupa  kırmızı  Listesini  oluşturan  IUCN  kriterlerine  göre  Testudo  graeca  VU  (hassas) kategorilerinde  ve  Emys  orbicularis  türü  de  NT  (tehlikeye  yakın)  olarak  değerlendiriliyor. Ayrıca BERN sözleşmesine göre 18 tür kesin koruma altında (Ek II), 8 tür ise koruma altındadır (Ek III) bulunmakta.  Proje alanındaki memeli türlerine bakıldığında ise Avrupa Kırmızı Listesi olan IUCN’e göre 4 tür VU (hassas), 4 tür NT (tehlikeye yakın), 1 tür DD (veri eksik) kategorilerine girerken diğer türlerin tamamı LC (düşük riskli) kategorisinde yer alıyor.